Jeneratör Çeşitleri

• Stand By: Sadece elektrik gittiğinde kullanılan jeneratörler. Yılda ortalama 200 ila 250 saat arasında çalışırlar.

• Prime: Şantiyelerde elektriğin ulaşmadığı yerlerde inşaat, madencilik gibi işlerde kullanılır. Sürekli vardiyalar halinde veya periyodik olarak kullanılırlar. Ortalama yükleri %70 olup yılda 4000 saat çalışabilirler.

• Continiuous: Bu tip jeneratörler gemilerde yük altında 24 saat çalışırlar.

 

Jeneratörlerde Verim

 

• Yakıt enerjisinin % 100 lük bir kaynak olduğunu düşünelim.

• Bu enerjinin %30 ila %35 i arası yakıt yanmaz.

• Bu enerjinin % 25 ila %30 arası soğutma suyu için kullanılır.

• Bu enerjinin %2 ila %3 civarı fanda sürtünme kayıpları vardır.

• Bu enerjinin %5 ila %10 u etrafa ısı olarak yayılır.

• Bu enerjinin %10 ila %15 i alternatöre kalır.

 

Bu şartlar altında kimyasal enerjinin %32 ila %42 si elektriğe dönüşür.

 

• 1 kg mazot yakınca = 10200 kcal/kg

• Dizel özgül ağırlığı 0,85 kg /lt

• 1100 kVA lık bir jeneratörün gücü eğer cos ɸ = 0,8 ise Jeneratörün gücü = 1100*0,8 = 880 kW

 

1. Yakılan yakıt enerjisi = Yakıt Tüketimi * Yakıt Özgül Ağırlığı

228*0,85*10200=1976760 kcal/h Caloriyi watt a dönüştürmek için; 1976760/859 = 2301 kW % Verim = Elde Edilen Enerji / Yakıttan Ortaya Çıkan Enerji =880kW/2301kW*100= % 38,2

• Jeneratörleri %70, %75 in altında kullanırsak verim % 30 ila %35 inde altına düşerek verimsiz bir çalışma gerçekleşir. Bu şartlar altında yatırımın geri dönüş süresi uzar.

• Jeneratörleri %30, %35 in altında kullanırsak jeneratör arızası meydana gelir.

 

Jeneratör Seçimi Yapılırken Dikkat edilmesi Gereken Hususlar

 

• Yük analizi yapılırken 2 konuya çok dikkat edilmelidir;

• Demeraj akımları

• Adım adım devreye alınabilen yükler

• Eğer yükleri aynı anda devreye almak istenirse toplam ihtiyacın 3 katı;

Talep gücü 800 kW olan bir işletmenin kalkış anı yük karakteristiklerine bağlı olarak demeraj akımlarından dolayı seçilen jeneratör 2400kW seçilebilir.

Eğer adım adım kalkış mümkünse aynı iş 1000kW bir jeneratörle yapılabilir.

• 10kVA motor kalkış anında 70kVA akım çekebilir ama yıldız üçgen kalkışta 30kVA yeterli olabilir.    

• Proje yapılırken normal şartlar altında ortalama %30 büyüme olacakmış gibi seçim yapılabilir. Hiç büyüme olamayacakmış gibi işletmenin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak projeye devam edilebilir.

• Güç faktörü 1’e yakın olan işletmelerde jeneratörün gücü %92 ye yaklaşır.

• Bir jeneratörde istenen fakir yakıt karışımı verimli çalışmadır. 

• Jeneratör seçilirken jeneratörün kaç derece sıcaklıkta çalışacağı önem kazanır. Örnek olarak yeşil hidrojen -40 0C ortam sıcaklığında çalışabilir.

• Gece vardiyasında tüketimi %5 e düşen bir fabrikayı 1. Vardiya düşünülerek yatırımı yapılmış bir jeneratörle çalıştırılamayacağından bir tane daha küçük güçlü jeneratör alınarak problem çözülebilir.

Jeneratör Seçimi Yapılırken Unutulmaması Gerekenler

• Hibrit Jeneratör uygulamaları yatırım geri dönüş sürelerini çok kısaltır.

Dizel Jeneratör + Güneş Paneli & Batarya Grubu gibi…

Bu gibi sistemlerin yatırım geri dönüş süreleri 1,2 yıla yaklaştığı gözlemlenmiştir.

Yakıtta %50 tasarruf sağlandığı görülmüştür.

• Turbo Jeneratörler çıkan egzos dumanını kullanarak  %6 ila %8 yakıt tasarrufu sağlar. Büyük güçlü jeneratörlerde bu meblalar yıllık maliyetleri düşürür.

• Kojenerasyon tesislerinde elektrik ve ısı aynı anda üretildiği için enerji verimi %70 ila %90 arasında artabilir.

• Jeneratör çalıştığında kompanzasyon devreden çıkarılırsa gerilim zararlı bir şekilde yükselir.

• Jeneratör çalıştığı anda fazlara düşen yük dengesiz ise jeneratör devre dışı kalır.

 

Çevre Dostu Yakıtlar Ve Karbon Ayak İzi

 

• Avrupa’da karbon yasakları başladı. Karbon salınımına göre vergi alınması gündemdedir.

• Doğalgaz ile çalışan jeneratörlerde emisyon miktarı azalıyor. Proje esnasında yüklenici firmadan karbon ayak izleri bakımından karşılaştırma istenmelidir. Doğalgazlı jeneratörlerin yatırım maliyeti dizel jeneratörlerden fazla olmasına rağmen prime veya continiuous çalışmada yatırım maliyetlerini çok çabuk geri ödüyorlar. Stand by da üretilmiyorlar. Karbon salınımı düşük.

• Sabit yakıt akışı

• Ekonomik

• Temiz

• Düşük maliyetli

• Kurum yapmıyor

• Biyodizel ile çalışan jeneratörler ise hayvansal yağ, kanola yağı, ayçiçek yağı alkolle karıştırılıp biyodizel yakıt elde ediliyor. Biyodizel yakıtlarda karbon salınımı %90 azalıyor.

 

Biyodizel Jeneratör Tipi                  % Dizele Göre Verim Kazanımı

 

B7                                                                           %4

B10                                                                         %6

B20                                                                        %12

B30                                                                        %18

B100                                                                      %60

 

• Hidrojen ile çalışan jeneratörler renklerine göre isimlendirilir. Yeşil hidrojen, doğal gaz veya petrol gibi fosil kaynaklı yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen hidrojen gazıdır. Karbon ayak izi sıfırdır. Gri hidrojen doğalgaz ve kömürle üretildiğinden çevreye CO2 yayılır. Mavi hidrojende doğalgazla üretilir fakat tepkimede açığa çıkan CO2 tekrar kullanılır. Hidrojen ile çalışan jeneratörler  %70 verimlidir. Hidrojen ile çalışan jeneratörler sessiz çalışır.  

 

***Jeneratörlerde Senkron Çalışma***

 

• Aldığımız jeneratör fabrikaya zamanla yetmiyor ise 2. Bir jeneratör alınıp ikisi senkron çalıştırılabilir. Örneğin 1100 kVA’ ya 300 kVA eklenebilir. 

• Senkron çalışmada iki jeneratöründe devirleri aynıdır.